WYKORZYSTANIE NARZĘDZI SMART CITY NA RZECZ POPRAWY WYDAJNOŚCI GMINNYCH SYSTEMÓW GOSPODARKI ODPADAMI
Inteligentne miasto
„Smart city”, czyli inteligentne miasto, w którym wykorzystywane są najnowsze technologie w celu poszukiwania efektywności i kreatywnych rozwiązań. Jest to miasto zorientowane na mieszkańca, rozwijające się w sposób zrównoważony i napędzane danymi, szybko się „uczy” i dostosowuje do dynamicznie zmieniających warunków, stawia na innowacje oraz elastyczność. To wszystko jest możliwe dzięki gromadzeniu i analizowaniu danych oraz stosowaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych w najbardziej newralgicznych dla tkanki miejskiej obszarach, jakimi są ochrona środowiska, transport publiczny i zarządzanie. Celem budowania miasta w oparciu o ideę „smart” jest tworzenie przestrzeni przyjaznej mieszkańcom, jak najlepiej odpowiadającej ich potrzebom. Ważnym aspektem tworzenia inteligentnego miasta jest podnoszenie świadomości mieszkańców i angażowania ich w życie lokalnej społeczności, rozumianej jako miasto / dzielnica / osiedle. Partycypacja społeczna w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych czy związanych z logistyką lub ochroną środowiska jest niezwykle ważnym elementem w procesie budowania inteligentnej tkanki miejskiej.
Decyzję o planowaniu przestrzeni miejskiej z wykorzystaniem strategii „smart city” autonomicznie podejmują jednostki samorządu terytorialnego i to do nich należy inicjatywa w tym zakresie. Jednak budowanie inteligencji miasta musi odbywać się z udziałem wszystkich, od urzędników przez aktywistów, nauczycieli, po mieszkańców. Narzędzia informatyczne mają dostarczać danych, jednak to ludzie decydują, jakich informacji potrzebują i w jaki sposób z nich korzystają. „Smart city” wymaga przekrojowego myślenia o procesach, ich obserwacji i analizy w rzeczywistej realizacji. Tylko wówczas możliwe jest poszukiwanie usprawnień, przynoszących rzeczywiste korzyści. Za przykład niech posłuży transport publiczny. W mieście pobudowano nowe osiedle, na którym mieszka kilka tysięcy osób. Potrzebują dotrzeć do szkoły, pracy, lekarza. Miasto postanawia uruchomić linię autobusową, której trasa przebiega najkrótszą drogą do dużego węzła przesiadkowego, umożliwiającego mieszkańcom szeroki wybór połączeń. Niestety okazuje się, że połączenie tylko teoretycznie jest najkrótsze, ponieważ wyznaczona trasa jest notorycznie zakorkowana i nie posiada buspasa, co znacząco wydłuża podróż, uniemożliwia rzeczywiste zaplanowanie podróży. W efekcie problem mieszkańców nie został rozwiązany. W inteligentnym mieście takie złe planowanie nie powinno mieć miejsca – na podstawie danych dotyczących natężenia ruchu, z udziałem przedstawicieli mieszkańców, wyznaczona powinna być najszybsza i najwygodniejsza trasa.
Inteligentne zarządzanie gospodarką odpadami
Także zarządzanie gospodarką odpadami komunalnymi ulega dynamicznym zmianom technologicznym. Dostępne są coraz bardziej zaawansowane urządzenia wspierane inteligentnym oprogramowaniem, pozwalającym na lepsze zrozumienie systemu, prawideł jego funkcjonowania, a co za tym idzie także słabych stron negatywnie wpływających na jego funkcjonowanie. Wykorzystanie narzędzi „smart city” w tym obszarze wspiera budowę miasta nie tylko inteligentnego, ale także ekologicznego.
W praktycznym zastosowaniu inteligentne zarządzanie systemem gospodarki odpadami sprowadza się do kilku elementów:
- Gromadzenia i analizy danych dotyczących masy i struktury zbieranych odpadów komunalnych;
- Wykorzystania narzędzi informatycznych;
- Zaawansowanej technologicznie infrastruktury;
- Dialogu społecznego wpływającego na system;
- Kreatywności i elastyczności.
Gromadzenie i analiza danych stanowią podstawowe narzędzia służące podejmowaniu decyzji opartych na wiedzy. Dzięki systemom informatycznym możliwe jest pozyskiwanie danych dotyczących ilości odpadów komunalnych generowanych w danej lokalizacji czy frakcji, które są bardziej lub mniej popularne w tym miejscu. Informacja ta pozwala na dostosowanie liczby pojemników i częstotliwości odbioru poszczególnych frakcji odpadów. Jeśli natomiast generowana jest niewspółmiernie duża ilość odpadów zmieszanych lub selektywnie zbierane w danym miejscu odpady są bardzo zanieczyszczone, to dzięki danym miasto wie, że jest tam konieczne podjęcie działań edukacyjnych i motywujących mieszkańców do prawidłowego postępowania z odpadami.
Istnieją narzędzia umożliwiające obserwację poziomu napełnienia pojemnika na odpady. W rzadziej zaludnionych obszarach jest to bardzo praktyczne narzędzie, pozwalające na uelastycznienie procesu odbioru odpadów z nieruchomości – śmieciarka przyjedzie dopiero wówczas, gdy jest taka potrzeba, a nie w z góry założonym terminie. Dostosowanie częstotliwości odbioru odpadów komunalnych do rzeczywistych potrzeb mieszkańców ma niebagatelne znaczenie dla jakości pozyskiwanych surowców w systemach miejskich, choć w gęstej zabudowie problemem są nie puste a przepełnione pojemniki. Jeśli odpady odbierane są zbyt rzadko, dochodzi do ich mieszania, co z kolei demotywuje mieszkańców, którzy tracą poczucie sensu sortowania u źródła. Narzędzia analityczne i teleinformatyczne mają ogromny potencjał generowania danych w tym zakresie, które następnie powinny być wykorzystywane w procesie decyzyjnym.
Nowoczesne metody gromadzenia odpadów
Zaawansowaną odmianą systemu zbierania odpadów są natomiast tzw. „podziemne pojemniki”, które na powierzchni są niewielkich rozmiarów, ponieważ cały potencjał magazynowy znajduje się pod ziemią. W tym rozwiązaniu konieczne jest stosowanie systemu monitoringu zapełnienia pojemnika. W przestrzeni miejskiej, w której estetyka pełni znaczącą rolę, tego typu pojemniki mogą pomóc w budowaniu systemu z jednoczesnym zastosowaniem designu korespondującego z otoczeniem i nie wpływającym negatywnie na jego postrzeganie. Na dużych, nowoczesnych osiedlach możliwe jest stworzenie sieci próżniowych połączeń między pojemnikiem, do którego wrzucane są odpady, a miejscem jego gromadzenia. Wówczas altany śmietnikowe lub punkty, w których znajdują się kosze do zbierania odpadów, są rozmieszczone w sposób przystępny dla mieszkańców, ułatwiający im wygodne pozbywanie się odpadów. Z wszystkich koszy, za pomocą sieci rur, z wykorzystaniem próżni, odpady są transportowane do jednego miejsca gromadzenia, z którego po zapełnieniu są odbierane przez śmieciarkę. Jest to rozwiązanie zaawansowane technicznie i technologicznie, wymaga zaprojektowania w momencie tworzenia koncepcji całej przestrzeni osiedla, jednak pozwala na zachowanie wysokiego poziomu higieny, ogranicza odory i doskonale realizuje oczekiwania mieszkańców.
Podsumowanie
Narzędzia smart są już dość powszechnie stosowane w infrastrukturze komunalnej i stają się z roku na rok coraz popularniejsze – śmieciarki zasilane są ekologicznymi paliwami, a nawet prądem. Dla oszczędności i redukcji emisji CO2 część z nich może odbierać kilka frakcji jednocześnie, bez ryzyka ich zmieszania. Samochody zaopatrzone są w czytniki RFID umożliwiające gromadzenie danych i szybkie ich pozyskiwanie. Dzięki tym wszystkim informacjom możliwe jest dokładniejsze planowanie tras odbioru odpadów, dostosowując je do przeciętnej ilości odpadów w danym obszarze.